توسعه پتروپالایش ‌ها در کره جنوبی بدون منابع نفتی

نشان تجارت - به نقل از اندیشکده اقتصاد مقاومتی، کشور ۵۰ میلیون نفری کره جنوبی از جمله کشور‌های توسعه یافته و صنعتی شرق آسیا است. سرانه تولید ناخالص داخلی این کشور در سال ۲۰۱۸، بالغ بر ۳۰ هزار دلار بوده است. اقتصاد کره جنوبی دوازدهمین اقتصاد بزرگ دنیا و چهارمین اقتصاد بزرگ آسیا است و یکی از بخش‌های مهم اقتصادی این کشور، صنعت پتروپالایش نفت و زنجیره ارزش نفت و گاز است.

کره جنوبی از ذخایر هیدروکربوری بی بهره است؛ اما در سال ۲۰۱۷ ظرفیت اسمی مجتمع پتروپالایشگاهی نفت کره جنوبی ۳ میلیون و ۷۰۰ هزار بشکه در روز برآورده شده است و در واقع این کشور دارای ۱۱ پتروپالایشگاه مبتنی بر خوراک نفت و میعانات گازی است. کره جنوبی برای تأمین خوراک پتروپالایشگاه‌های خود، سالانه در حدود یک میلیارد بشکه نفت خام وارد می‌کند.

از حیث مکان، تمامی مجتمع‌های پتروپالایشی این کشور در استان‌های ساحلی و به علت دسترسی به مبادی واردات خوراک‌های مورد نیاز، طراحی و راه اندازی شده‌اند. بررسی سهم خوراک‌های مختلف مصرفی، حاکی از آن است که ۸۵ درصد از خوراک مورد نیاز این مجتمع‌ها نفت خام و ۱۵ درصد مابقی نیز میعانات گازی است.

در بین محصولات تولیدی در مجتمع‌های پتروپالایش، نکته قابل توجه تولید فرآورده‌های هیدروکربوری سوخت در کنار تولید نفتا و سایر مشتقات نفتی است. در واقع هدف اصلی این واحد‌ها بیشینه کردن سود با طراحی پتروپالایشگاه‌های مدرن است. شکل زیر نمودار فرآورده‌های هیدروکربوری تولیدی در مجتمع‌های پتروپالایش کره جنوبی در دو سال ۲۰۱۷ و ۲۰۲۲ را نشان می‌دهد.

در حقیقت کره جنوبی با توسعه عمیق و متوازن زنجیره ارزش نفت و گاز، با وجود بی بهره بودن از منابع نفت و گاز، به صادر کننده فرآورده‌های حاصل از آن تبدیل شده است. شکل زیر روند صعودی صادرات فرآورده‌های نفتی در کره جنوبی طی دو دهه اخیر را نشان می‌دهد.

سهم ۶ درصدی نفت کوره در سبد محصولات پتروپالایشی کره جنوبی

نکته قابل توجه دیگر در درصد ترکیب محصولات تولیدی در مجتمع‌های پتروپالایش کره جنوبی است. با توجه به نمودار زیر در سال ۲۰۱۷، نفت گاز با ۳۱ درصد، نفتا با ۲۳ درصد و سوخت جت نیز با ۱۵ درصد در رتبه‌های اول تا سوم محصولات تولیدی این کشور قرار دارند. نفت کوره نیز با ۶ درصد کمترین سهم را در بین محصولات تولیدی این مجتمع‌ها دارا است.

پیش بینی‌ها نشان می‌دهد که در سال‌های آتی نیز سهم تولید نفت کوره در کره جنوبی با کاهش مواجه خواهد شد و این نشان از به روز بودن و بالا بودن شاخص پیچیدگی نلسون مجتمع‌های پتروپالایشی این کشور است.

افزایش سوددهی پتروپالایشگاه‌ها با تولید نفتا

بیشینه کردن سود سبب شده است که در مجتمع‌های پتروپالایشی کره جنوبی در سال ۲۰۱۷ بالغ بر ۷۰۰ هزار بشکه در روز، معادل ۲۷ میلیون تن در سال، نفتا تولید شود. نفتای تولیدی در حلقه‌های بعدی زنجیره ارزش به محصولات مختلف الفینی و آروماتیکی تبدیل می‌شود.

نفتا در دو نوع نفتای سبک و نفتای سنگین موجود است و هر یک نیز دارای زنجیره ارزش خاص خود است. به طور مثال نفتای سنگین در فرآیند‌های تبدیل کاتالیستی به ریفورمیت تبدیل می‌شود که این محصول نیز در پایین دست خود قادر به امتزاج به سایر جریان‌ها و تولید بنزین است و یا در فرآیند‌های جداسازی به ترکیبات آروماتیکی (بنزن، تولوئن و زایلن‌ها) تبدیل می‌شود. نفتای سبک نیز در زنجیره تبدیل خود قادر به تبدیل به ایزومریت و تولید بنزین است و از طرف دیگر در واحد‌های الفین (کراکر با بخار) می‌تواند به الفین‌ها (اتیلن و پروپیلن) و آروماتیک‌ها تبدیل شود.

مسیر صحیح چیست؟

کره جنوبی با توجه به نبود منابع نفت و گاز داخلی، از حلقه پالایش تا صنایع تکمیلی را بخوبی توسعه داده و بدین صورت خلأ واردات نفت خام را با ایجاد ارزش افزوده بالا جبران نموده‌است؛ بنابراین در عین حال که ساده‌ترین راه کسب درآمد در یک کشور نفت خیز، خام فروشی این ماده با ارزش است؛ اما راه‌های دیگری در قالب توسعه متوزان زنجیره ارزش نفت و گاز، برای کسب درآمد بیشتر از این ماده با ارزش وجود دارد که حرکت به سمت آن‌ها حتی برای کشور‌های «فاقد منابع نفت و گاز» همچون کره جنوبی دارای سودآوری است.